Thực hiện nghiêm Luật Đầu tư công để tăng hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước

Chiều 14/6, trong phiên chất vấn Bộ Kê hoạch và Đầu tư tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV, các đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều đến vấn đề hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước; đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư có giải pháp tránh tình trạng phân bổ vốn dàn trải, dẫn đến chậm phát huy hiệu quả đầu tư.

Thực hiện nghiêm Luật Đầu tư công để tăng hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước

Chất vấn tại Hội trường, đại biểu Quốc hội Phạm Đình Cúc- Bà Rịa Vũng Tàu nêu rõ, dư luận và cử tri cho rằng cần phải xem xét lại hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Tình trạng phân bổ vốn dàn trải vẫn còn, nhiều dự án bố trí vốn thấp, kéo dài thời gian thực hiện dẫn đến chậm phát huy hiệu quả đầu tư. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ trưởng có giải pháp gì để khắc phục và giải quyết các tình trạng trên.

Cùng với đó, đại biểu Quốc hội Trần Đình Gia- tỉnh Hà Tĩnh nêu rõ, Luật Đầu tư công được Quốc hội thông qua năm 2014 và có hiệu lực từ 1/5/2015 với kỳ vọng sẽ khắc phục được những mặt tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu quả đầu tư công. Sau hai năm thực hiện luật, việc triển khai đã bộc lộ một số vướng mắc về thủ tục dẫn đến dự án triển khai chậm, chưa kịp thời đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội. Từ đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho ý kiến về vấn đề này và trong thời gian tới Bộ Kế hoạch và Đầu tư có những giải pháp gì để khắc phục.

Trả lời chất vấn các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, về sử dụng hiệu quả vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, thời gian trước đây, do hệ thống pháp luật quản lý của chúng ta chưa được chặt chẽ nên hiệu quả của quản lý và sử dụng đầu tư công chưa được đảm bảo, từ đó dẫn đến đầu tư dàn trải, nợ đọng xây dựng cơ bản lớn, các dự án phê duyệt vượt quá khả năng thu xếp vốn rất lớn, thường trước đây gấp 3 lần so với khả năng thu xếp vốn. Đó là một thực tế diễn ra trong thời gian dài vừa qua. Để khắc phục được tình trạng này thì Luật đầu tư công đã được ban hành và để giảm đi giữa đầu tư dàn trải với những quy trình từ chọn lựa dự án đến phê duyệt dự án, đến thẩm định dự án đã được chặt chẽ hơn để kiểm soát các dự án và tránh dàn trải, tránh nợ đọng xây dựng cơ bản cũng như hiệu quả của nó.

Trong thực tế vừa qua, thực hiện các luật này trên thực tế vẫn còn có những dự án đang được bố trí không được tập trung và vấn đề này do nhu cầu về đầu tư phát triển của từng ngành, từng địa phương trong 5 năm rất lớn, nhưng khả năng thu xếp vốn thấp hơn. Do vậy, việc bố trí, phân bổ của các bộ, ngành và địa phương do yêu cầu phát triển bố trí chưa được tập trung.

Từ thực trạng trên, Bộ trưởng nêu ra 4 nhóm giải pháp để khắc phục. Thứ nhất, tiếp tục triển khai đồng bộ các chủ trương và định hướng về tái cơ cấu đầu tư. Đây cũng là một trọng tâm theo nghị quyết của Quốc hội và của Trung ương.

Thứ hai, các cấp, các ngành phải thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về đầu tư công, từ khâu chọn lọc dự án, đến thẩm định, phê duyệt và các thủ tục, trình tự phải thực hiện nghiêm túc. Triển khai đồng bộ các quy định này và hoàn thiện về các tiêu chuẩn, định mức về xây dựng.

Thứ ba, nâng cao chất lượng về công tác quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội, các đại biểu đều biết, chúng ta đã trình dự án Luật quy hoạch vừa qua cũng thấy được công tác quy hoạch có một ảnh hưởng rất lớn đến việc quyết định đầu tư cũng như hiệu quả của đầu tư.

Thứ tư, tăng cường công tác kiểm toán, kiểm tra, thanh tra và giám sát đối với tất cả các khâu để đảm bảo các quyết định lựa chọn đầu tư cũng như bố trí vốn phải phù hợp với tình hình thực tế phát triển cũng như khả năng thu xếp vốn của từng dự án và phải đủ để hoàn thiện được dự án mà không làm cho kéo dài và làm cho không phát huy được hiệu quả của dự án.

Việc thực hiện các thủ tục mới theo Luật đầu tư công còn lúng túng dẫn đến giải ngân vốn đầu tư chậm

Tại Hội trường, đại biểu Quốc hội Phạm Đình Cúc- Bà Rịa Vũng Tàu chất vấn thêm: Thời gian vừa qua việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước hàng năm thường chậm, dẫn đến việc giải ngân chậm, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân chậm này từ đâu và trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư về vấn đề này.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, về việc giao vốn hàng năm, hiện nay vẫn đang còn chậm là trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Việc giao vốn hàng năm và 5 năm đã được quy định rõ trong Luật đầu tư công. Đây là năm đầu tiên chúng ta thực hiện Luật đầu tư công. Với các mục tiêu mà luật đưa ra là kiểm soát chặt chẽ các dự án và theo đó thì các quy trình sẽ được thiết kế nhiều hơn và chặt chẽ hơn, các bước, các cơ quan tham gia cũng được lồng ghép nhiều hơn, để chúng ta đạt được mục tiêu đó thì thủ tục cũng phức tạp hơn. Do vậy, việc thực hiện các thủ tục mới theo luật mới của các bộ, ngành địa phương cũng còn lúng túng trong thời gian đầu thực hiện luật.

Việc hướng dẫn của các bộ, ngành, trong đó có trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cũng chưa kịp thời và cũng còn chậm, còn có các cách hiểu khác nhau, điều này thuộc trách nhiệm của Trung ương mà trong đó có Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Từ nhu cầu lớn, khả năng thu xếp cân đối vốn hạn chế, mất cân đối như vậy nên việc co kéo cũng như là điều chỉnh các phương án khác nhau thì dẫn đến việc giao vốn chậm hơn so với thực tế, từ đó cũng có ảnh hưởng một phần đến giải ngân chậm và cũng ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án.

Về trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng nhận trách nhiệm là chưa cương quyết, còn nể nang đối với yêu cầu bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật đầu tư công cũng như các nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ, vì Bộ thấy khó khăn của các địa phương, nhu cầu của các địa phương là rất lớn nhưng khả năng bố trí chưa phù hợp, nên các phương án làm đi làm lại nhưng chất lượng chưa được tốt, phải điều chỉnh đi điều chỉnh lại. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chưa thực sự nghiêm túc và còn nể nang chia sẻ những khó khăn của các bộ, ngành, địa phương nhiều hơn. Thay mặt Bộ Kế hoạch và đầy tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận trách nhiệm đó và hứa với Quốc hội sẽ làm sao vẫn phải thực hiện nghiêm túc Luật đầu tư công nhưng cũng tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các bộ, ngành, địa phương thực hiện nhiệm vụ của mình.

Thu hút đầu tư nước ngoài với công nghệ thân thiện với môi trường
Bên cạnh đó, cũng tại phiên chất vấn này, đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân- TP Hồ Chí Minh nêu thực trạng, trong gần 30 năm qua kể từ khi chúng ta có Luật đầu tư nước ngoài, Việt Nam chúng ta đã thu hút được 23,000 dự án đầu tư với vốn giải ngân thực hiện trên 160 tỷ USD. Tuy nhiên, lĩnh vực này còn nhiều tồn tại: ô nhiễm môi trường, trốn thuế, chuyển giá, chuyển giao công nghệ còn khiêm tốn, chủ yếu gia công, công nghiệp phụ trợ chưa phát triển. Đại biểu băn khoăn, Chính phủ sẽ có những giải pháp đồng bộ như thế nào để khắc phục được những tồn tại nêu trên nhưng vẫn thu hút được nhà đầu tư nước ngoài với công nghệ tiên tiến, hiện đại và thân thiện với môi trường.

Trả lời ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, về các dự án đầu tư nước ngoài, vẫn còn những mục tiêu của chúng ta đặt ra nhưng chưa đạt được, đó là một số dự án công nghệ không phải là công nghệ cao, còn có sự chuyển giá. Một số dự án trong lĩnh vực công nghiệp còn nặng về gia công, sử dụng nhiều lao động, nhiều năng lượng, nhiều nguyên vật liệu đầu vào của chúng ta, một số dự án còn gây ô nhiễm môi trường, đó là một số hạn chế của đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, không phải vì những hạn chế này mà chúng ta không tiếp tục khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định trong tổng đầu tư của toàn xã hội trong các giai đoạn sắp tới, trong khi đầu tư của nhà nước đang còn khó khăn, hạn hẹp như vậy thì phải dựa vào đầu tư nước ngoài, đầu tư của tư nhân, đầu tư của xã hội. Chính sách định hướng vẫn phải tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài nhưng hướng đến các ngành công nghệ cao, công nghệ mới thân thiện với môi trường, ít sử dụng tài nguyên, ít sử dụng năng lượng và ít sử dụng lao động nhất. Đó cũng là lợi thế của chúng ta nhưng không vì nó mà lãng phí mà cần hướng đến môi trường, không tập trung vào những lĩnh vực gia công cũng như có những chính sách để chống chuyển giá của nước ngoài và khuyến khích chuyển giao công nghệ.