Thông cáo số 12 kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV

Buổi sáng, Quốc hội tiếp tục thảo luận về các báo cáo công tác của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; thi hành án; phòng, chống tham nhũng. Trong quá trình thảo luận, có 11 lượt đại biểu thảo luận và 10 lượt đại biểu tranh luận, tập trung vào việc phân tích, đánh giá tình hình, nguyên nhân vi phạm pháp luật, tội phạm, tham nhũng, các kết quả công tác tư pháp trong năm 2017 và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả các công tác này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu kết thúc 1,5 ngày thảo luận về các báo cáo nêu trên. Tổng số đã có 41 lượt đại biểu thảo luận, 10 lượt đại biểu tranh luận. Các ý kiến thảo luận, tranh luận tập trung vào những nội dung chủ yếu sau đây:

Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã triển khai đồng bộ các biện pháp, đạt nhiều kết quả tích cực trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, phòng, chống tham nhũng, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, góp phần giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, tạo tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế của nước ta.

1.Về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; phòng, chống tham nhũng

Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trên tất cả các lĩnh vực; tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm; kịp thời ban hành, sửa đổi nhiều văn bản pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý nhà nước. Qua đó, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật đã được kiềm chế; một số loại tội phạm và vi phạm pháp luật giảm mạnh; chất lượng, hiệu quả công tác điều tra được nâng lên; vi phạm về trật tự, an toàn giao thông giảm ở cả ba tiêu chí. Công tác phòng chống tham nhũng năm 2017 đã có chuyển biến rõ nét, đạt được nhiều kết quả tích cực, được Nhân dân và dư luận đồng tình, đánh giá cao, củng cố niềm tin của Nhân dân vào quyết tâm của Đảng và Nhà nước.

Tuy nhiên, tình hình an ninh trật tự ở một số địa phương vẫn diễn biến phức tạp; một số loại tội phạm nghiêm trọng gia tăng (như: tội phạm giết người, tội phạm môi trường, tội phạm mạng công nghệ cao, tội phạm về ma túy, tội xâm phạm tình dục trẻ em…) gây lo lắng, bất bình trong Nhân dân; số lượng vi phạm pháp luật hành chính lớn, trong đó, có nhiều vi phạm nghiêm trọng, có dấu hiệu hình sự, nhưng không bị xử lý hình sự, mức xử phạt còn nhẹ, dẫn đến tình trạng chấp hành pháp luật không nghiêm, một số trường hợp còn biểu hiện hành chính hóa quan hệ hình sự, tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm.

2.Về công tác của ngành Kiểm sát nhân dân

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Kiểm sát chặt chẽ các quyết định giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; xét phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn cơ bản đúng pháp luật; tỷ lệ truy tố đúng thời hạn và đúng tội danh vượt chỉ tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội; công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, vụ án hành chính có chuyển biến tốt; tỷ lệ đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm được giải quyết tăng; chất lượng kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm án hành chính được nâng lên.

Tuy nhiên, một số Viện kiểm sát nhân dân chưa kiểm sát chặt chẽ, kịp thời việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, nhất là đối với các tố giác, tin báo về tham nhũng. Số trường hợp bị bắt, tạm giữ về hình sự tuy giảm, nhưng số trường hợp phải trả tự do hoặc chuyển xử lý hành chính tăng. Tiến độ, chất lượng giải quyết một số vụ án vẫn chưa đáp ứng yêu cầu; đáng lưu ý còn 32 bị can bị oan trong giai đoạn điều tra, truy tố phải đình chỉ do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm. Tỷ lệ trả hồ sơ điều tra bổ sung đối với các vụ án kinh tế, chức vụ, tham nhũng tăng. Số vụ án Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, sau đó phân công cho Viện kiểm sát nhân dân địa phương thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm bị Tòa án trả hồ sơ điều tra bổ sung vẫn chiếm tỷ lệ cao. Việc tranh tụng của Kiểm sát viên tại một số phiên tòa chưa đạt yêu cầu.

3.Về công tác của ngành Tòa án nhân dân

Công tác xét xử của Tòa án nhân dân các cấp tiếp tục có những chuyển biến tích cực, nguyên tắc công khai trong xét xử và tranh tụng được thực hiện tốt hơn; số lượng các vụ án phải thụ lý và giải quyết tăng nhiều so với năm 2016, nhưng vẫn bảo đảm giải quyết án trong thời hạn luật định. Tòa án nhân dân tối cao đã có nhiều giải pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử của các Tòa án.

Tuy nhiên, việc thực hiện chủ trương tăng cường áp dụng các hình phạt ngoài tù như cải tạo không giam giữ, phạt tiền chưa được quán triệt và thực hiện đầy đủ theo tinh thần của Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp.

4.Về công tác thi hành án: Công tác thi hành án dân sự có nhiều chuyển biến tích cực. Số việc thi hành xong đạt tỉ lệ cao hơn các năm trước, trong đó, thi hành các vụ việc liên quan đến tín dụng, ngân hàng tăng 8.046 tỷ đồng. Công tác thi hành án phạt tù có nhiều chuyển biến tích cực. Các cơ sở giam giữ không để xảy ra vụ việc phạm nhân gây rối, chế độ giam giữ được bảo đảm; bình quân diện tích chỗ nằm của phạm nhân tăng. Chất lượng công tác giáo dục phạm nhân tiếp tục được nâng lên; số lượng phạm nhân được Tòa án quyết định miễn, giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù tăng so với năm trước

5.Về một số nội dung khác: Nhiều ý kiến đề cập đến tình hình cơ sở vật chất của các cơ quan tư pháp, nhất là các cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát cấp huyện, các cơ sở giam giữ chưa bảo đảm yêu cầu công tác.

6.Về một số kiến nghị: Cơ bản tán thành các kiến nghị, đề xuất của Chính phủ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao và Ủy ban Tư pháp, trong đó lưu ý thêm các kiến nghị sau:

- Tiếp tục hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế và phòng, chống tham nhũng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xác định rõ chế độ trách nhiệm; đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát; xây dựng phòng trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, phòng chống tội phạm.

- Chính phủ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao có giải pháp để chủ động triển khai thi hành các bộ luật, luật, nghị quyết về tư pháp và kịp thời ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành để bảo đảm các quy định mới sớm thực thi trong thực tiễn.

- Quốc hội, Chính phủ tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trụ sở, trang thiết bị, điều kiện làm việc cho các cơ quan tư pháp, ưu tiên phân bổ và cấp kinh phí trong nguồn kinh phí dự phòng vốn đầu tư công trung hạn để đẩy nhanh tiến độ xây dựng trụ sở cho các Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và chi cục thi hành án cấp huyện trong hai năm 2018-2019.

Quốc hội đã nghe Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí báo cáo, cung cấp thêm thông tin, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Buổi chiều, Quốc hội đã nghe Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Báo cáo và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày Báo cáo thẩm tra Báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2017; Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội năm 2017.

Sau đó, Quốc hội thảo luận về các báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2017 (bao gồm cả nội dung giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân thuộc thẩm quyền báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao). Trong quá trình thảo luận, có 12 lượt đại biểu thảo luận và 01 lượt đại biểu tranh luận, tập trung vào những nội dung chủ yếu sau đây:

- Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của các cơ quan trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và công tác kiểm sát, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo; cơ bản tán thành với những nhận định, đánh giá về tình hình khiếu nại, tố cáo, kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và những giải pháp được đề cập trong các báo cáo; đồng thời, phân tích, đánh giá và kiến nghị làm sâu sắc, cụ thể thêm một số nội dung.

- Về tình hình khiếu nại, tố cáo: nói chung vẫn còn phức tạp và gay gắt; tình hình khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính giảm; khiếu nại và đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm tăng.

- Về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo: trong năm 2017 đã đạt được một số kết quả chuyển biến tích cực hơn so với năm trước, nhiều vụ việc phức tạp, tồn đọng được giải quyết...

Tuy nhiên, nhìn chung, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn còn chưa kịp thời, chất lượng còn hạn chế; tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp còn nhiều, số vụ khiếu nại đông người có xu hướng tăng; tỷ lệ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo và kiến nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu đề ra, số đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc trách nhiệm của Tòa án nhân dân tồn lại, chuyển kỳ sau nhiều; việc kiểm sát phát hiện vi phạm trong các bản án, quyết định đã có hiệu lực còn hạn chế, số lượng vụ việc kiểm sát trực tiếp còn ít.

- Về các nguyên nhân chủ yếu: Tình hình khiếu nại, tố cáo phức tạp xuất phát từ những bất cập trong công tác quản lý nhà nước trong một số lĩnh vực, chưa bảo đảm hài hòa lợi ích của người dân, Nhà nước và doanh nghiệp; một số chính sách, pháp luật chưa phù hợp với thực tiễn, tính ổn định chưa cao. Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở một số cơ quan, đơn vị chưa được quan tâm đúng mức, chưa làm hết trách nhiệm, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu, chưa gắn việc tiếp công dân với giải quyết khiếu nại, tố cáo; còn xảy ra vi phạm trong thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; vẫn tồn tại những bản án tuyên không rõ ràng, khó thi hành, còn để xảy ra oan sai trong hoạt động tư pháp...

- Về các giải pháp và kiến nghị: Cơ bản tán thành các giải pháp, kiến nghị được nêu trong các báo cáo; đồng thời, các đại biểu kiến nghị thêm nhiều giải pháp cụ thể, bao gồm cả những giải pháp trọng tâm, then chốt cần thực hiện ngay và giải pháp cơ bản, lâu dài nhằm tiếp tục cải thiện tình hình và nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái đã báo cáo, cung cấp thêm thông tin, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Thứ tư, ngày 08-11-2017, buổi sáng, Quốc hội nghe báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, báo cáo thẩm tra và thảo luận ở tổ về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi) ; buổi chiều, Quốc hội thảo luận ở tổ.