Quốc hội thảo luận tại Tổ về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành

Tổ số 3: Đoàn đại biểu tỉnh Lạng Sơn - Ninh Bình - Ninh Thuận - Đồng Nai Ảnh: Đình Nam

Theo Tờ trình của Chính phủ về Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư sân bay Long Thành, tổng cộng có khoảng 4.864 hộ gia đình với gần 16.000 nhân khẩu và 26 tổ chức sử dụng đất sẽ bị ảnh hưởng khi thực hiện dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Tổng mức giải phóng mặt bằng cho dự án này là hơn 23.000 tỉ đồng (trên 1 tỉ USD). Trong đó, 18.000 tỉ đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; hơn 4.000 tỉ xây dựng khu tái định cư. Ngoài ra, gần 480 tỉ đồng dùng để tái lập hạ tầng ngoài ranh giới cảng hàng không và 388 tỉ đồng đào tạo nghề, giải quyết việc làm, ổn định cuộc sống người dân.

Nguồn vốn và cơ cấu vốn theo đề xuất của Chính phủ là ngân sách Trung ương gần 22.000 tỉ đồng, chiếm 95% tổng mức đầu tư. Trung ương cũng ứng nốt hơn 1.100 tỉ đồng (chiếm 5%) còn lại, Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai có trách nhiệm hoàn trả ngân sách theo quy định.

Thảo luận tại tổ, Đại biểu Quốc hội Hồ Văn Năm- tỉnh Đồng Nai đề nghị cân nhắc nguồn kinh phí thực hiện khi Quốc hội biểu quyết thông qua dự án, nhất là không thể giao hết cho địa phương. Đại biểu Quốc hội Hồ Văn Năm băn khoăn, nếu có điều kiện ứng trước thì tốt nhưng nếu địa phương không có đủ kinh phí để ứng ra làm đền bù giải phóng mặt bằng thì xử lý thế nào. Bên cạnh đó, giá bồi thường hỗ trợ tái định cư cho dân cũng cần phải tính toán cụ thể. Theo đại biểu, giá bồi thường trung bình áp giá theo giá Nhà nước, thực tế tham khảo áp giá so với giá thị trường thì chênh lệch quá lớn nên khó tránh khỏi việc dân phản ứng. Do đó cần phải làm tốt công tác dân vận, dân thông thì mới thu hồi đất được. Còn nếu không làm chắc chắn thì dễ xảy ra hiểu lầm, dễ bị lợi dụng kích động.

Đại biểu Quốc hội Hồ Văn Năm cho rằng, nếu thống nhất quan điểm thu hồi đất mà đưa vào tái định cư thì không phù hợp đặc điểm của nông thôn. Bởi dự kiến lập khu đô thị thì phải có thời gian, dân đang chăn nuôi trồng trọt mà đưa về khu tái định cư không có nhà, vườn thì biết làm nghề gì?, đào tạo nghề cho dân có hiệu quả ngay không?... Đại biểu Hồ Văn Năm nhấn mạnh, nếu thực hiện không đồng bộ, sẽ gây ảnh hưởng tới trật tự an ninh địa phương vì hầu hết cư dân trong vùng dự án là nông dân, làm công nhân cao su, sản xuất nông nghiệp, nếu thu hồi đất thì số thất nghiệp rất lớn.

Góp ý về nội dung này, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa- TP. Hồ Chí Minh cho biết, sự cần thiết xây sân bay Long Thành đã rõ. Nhưng đây là một dự án lớn, đụng tới diện tích đất đai lớn nên rất dễ gây xáo trộn xã hội, mâu thuẫn và xung đột. Đại biểu cho biết, Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án trình Quốc hội lần này đã đề cập tới những nội dung cơ bản về tái định cư cho người dân trong vùng dự án, tuy nhiên đại biểu lưu ý, quá trình thực thi thường mới phát sinh vấn đề về giao thông, môi trường; tâm lý so sánh giữa nơi ở cũ – mới ... Đại biểu cho rằng, Báo cáo nghiên cứu khả thi cần làm rõ hơn việc xây dựng các khu tái định cư có kết hợp kinh doanh hay không? Nguồn thu từ kinh doanh này sẽ được sử dụng thế nào? Tác động ra sao tới người tái định cư?

Ngoài ra, báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế cũng chưa đề cập chi tiết tới việc giải phóng mặt bằng khoảng 1.000 ha đất quốc phòng. Cử tri sẽ thắc mắc vì đây là tiền của dân. Đại biểu cho biết, 1.000 ha đất quốc phòng ở Long Thành muốn giải toả phải có luận cứ, luận chứng trình bày về tính cấp thiết, cấp bách cụ thể, có thể tốn tới 4.000 tỷ giải toả, số vốn rất lớn. Chôn tiền vào đây phải là nhu cầu cấp bách, không phải giải toả xong rồi sẽ sử dụng khai thác dịch vụ đơn thuần.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như Khuê- TP. Hồ Chí Minh cũng lo lắng việc tái định cư cho người dân nhưng khi hạ tầng cơ sở tại khu vực ở mới chưa hoàn thiện. Hiện trạng của sân bay Tân Sơn Nhất hiện nay, theo đại biểu, là kinh nghiệm thực tiễn để có cái nhìn xa hơn khi triển khai Long Thành. Đại biểu nhấn mạnh, cần khẳng định trong dự án này tái định cư nhưng “ly nông không ly hương”. Bên cạnh đó, nguồn vốn thực hiện giải phóng mặt bằng, tái định cư là rất lớn, nếu không quản lý, khai thác tốt sẽ phát sinh đất bỏ hoang, đất tái chiếm cho thuê trái phép... làm biến dạng những mục tiêu ban đầu.