GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ ĐẢM BẢO THỰC HIỆN CHẾ ĐỊNH ÁN TREO ĐƯỢC QUY ĐỊNH TRONG LUẬT?

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Chiến đưa ra câu hỏi chất vấn

Đặt ra câu hỏi chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Chiến (Nguyễn Chiến) - Tp. Hà Nội, nêu rõ, việc quyết định án treo trong các vụ án hình sự là một chế định rất nhân văn đã được Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành ở Nghị quyết 01/2013 và nay là ban hành ở Nghị quyết 02/2018 để hướng dẫn Điều 65 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi năm 2017). Tuy nhiên, trong thực tiễn xét xử thời gian qua, có rất nhiều vụ án trong đó bị cáo nay là bị án đủ đều kiện để cho hưởng án treo nhưng mà tòa án các cấp vẫn quyết định phạt tù giam. Để pháp luật được thực thi nghiêm minh, những trường hợp mà quyền lợi của người dân và để giảm áp lực của trại giam thì chánh án có biện pháp gì để giải quyết vấn đề này? Đồng thời, đại biểu cũng cho biết, hiện nay ngành Tòa án có tổ chức kiểm tra và cho hưởng án treo, tuy nhiên đề nghị Chánh án cho biết ngành Tòa án có tổ chức kiểm tra về án giam hay chưa?

Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, chế định án treo được quy định trong luật và được xem như là một chế định nhân đạo khi mà chúng ta ứng xử đối với các hành vi vi phạm. Theo chủ trương của Đảng được ghi trong Nghị quyết 49-NQ/TW, phải giảm hình phạt tù, tăng các hình phạt không giam giữ. Trên thực tế, đối với các nước, các hình phạt không giam giữ thông thường chiếm 60% nhưng án treo trong nhiều năm dưới 20%, khoảng 18 - 19%, năm nay được hơn 23% là có tăng hơn một chút. Giải thích lý do tại sao lại để tồn tại vấn đề này, Chánh án Nguyễn Hòa Bình chia sẻ, với các kiểm sát viên khi đề nghị truy tố hay là các thẩm phán khi tuyên án treo thì xã hội hay đặt ra câu chuyện có tiêu cực trong này hay không? Nên trong một số trường hợp có thể đủ điều kiện án treo nhưng các công tố viên cũng như thẩm phán để đảm bảo an toàn thì thường không áp dụng hình phạt này. Rõ ràng đây là một hạn chế.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cũng cho biết, trước tình hình này, Hội đồng thẩm phán cũng đã có Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP thay thế Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP cũ khắc phục những hạn chế về quy định án treo quá khắt khe; đồng thời cũng đã có tập huấn hướng dẫn đối với những vụ án mà người phạm tội lấy đồng tiền làm phương tiện và mục đích phạm tội. Ví dụ, như là đánh bạc, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm... thì hình phạt kinh tế, hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ là hình phạt chính chứ không phải là hình phạt tù. Mặc dù đã có hướng dẫn như vậy nhưng thực tế khi kiểm tra không chỉ có ngành dọc Viện, Tòa hay Bộ Công an mà kể cả các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng nhân dân khi giám sát cũng đặt câu chuyện án treo có vấn đề gì không. Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, với nghị quyết mới của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao tình hình này sẽ cải thiện nhưng cũng cần phải nhìn nhận vấn đề này một cách khách quan hơn.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trả lời chất vấn

Đưa ra vấn đề chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, đại biểu Quốc hội Lưu Văn Đức - Đắk Lắk chỉ ra rằng, thời gian qua việc tồn đọng rất lớn các loại án tại Tòa án các cấp, đặc biệt là án giám đốc thẩm, tái thẩm, nhưng theo báo cáo của Chánh án thời gian tới toàn ngành sẽ phải giảm hơn 1.100 biên chế theo kế hoạch đã được duyệt. Đại biểu đề nghị Chánh án cho biết việc tinh giản biên chế như trên có đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ của ngành, chất lượng giải quyết, xét xử các loại án và giảm thiểu tồn đọng các loại án trong thời gian tới không?

Trả lời vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, đúng là số lượng công việc của toàn ngành tăng hàng năm là 9%. Từ năm 2012, thời điểm Quốc hội phân biên chế là 15.000 người cho đến nay, sau 6 năm thì số lượng công việc tăng lên gấp đôi. Chính vì vậy, biên chế không được tăng mà thậm chí bị giảm. Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2021 ngành Tòa án phải giảm 1.200 người, đây là một áp lực rất lớn đối với toàn ngành.

Về phía giải pháp, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, không có cách nào khác ngành Tòa án vẫn phải tuân thủ quy định của Đảng về việc tinh giản biên chế và đang triển khai kế hoạch này. Tuy nhiên, ngành cũng động viên anh em cố gắng hoàn thành nhiệm vụ. Áp lực đặt lên vai các thẩm phán càng ngày càng nặng, với xu thế này thì tình trạng quá tải là nhìn thấy trước. Chánh án cho biết, ngành Tòa án cũng đã có giải pháp là tìm các biện pháp thay thế, ví dụ như tăng cường hòa giải và đối thoại trong giải quyết các vụ án dân sự và hành chính. Chủ trương này đã được triển khai thí điểm ở 16 tỉnh, thành phố và trong tương lai sẽ triển khai trong toàn quốc. Nếu như được Quốc hội chấp nhận như một chế định hòa giải trước tố tụng thì các vụ án dân sự sẽ không phải đưa ra xét xử giảm đi. Đây là một giải pháp căn cơ để giảm tải cho ngành tòa án.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng nêu rõ, ngành Tòa án vẫn phải giảm biên chế theo quy định từ nay đến 2020 là 1.200 nhưng với tình hình hiện nay, ngành Tòa án kiến nghị Thường vụ Quốc hội ghi nhận ý kiến của đại biểu nếu có thể thì tạo điều kiện cho ngành không phải giảm số biên chế này.